Azerbaycan halk müzik aletlerinin morfoloji ve ergoloji gelişim ilkeleri

Öz

Günümüzde Azerbaycan müzikolojisinde etnoorganolojinin araştırılması ve öğrenilmesi, karakteristik özelliklerinin vurgulanması büyük önem taşımaktadır. Özellikle halk müzik aletlerinin morfolojisini incelemek, bu aletlerle ilgili belirli özellikleri keşfetmek ve performans özelliklerini aydınlatmak, günümüzde bu alana olan ilgiyi artırmaktadır. Tüm alanlarda yaşanan değişiklikler, aletlerin incelenmesi için yeni bir yaklaşım gerektirmektedir. Araştırmanın asıl yeniliği, bu alanın defalarca araştırılmasına ve öğrenilmesine rağmen, halk müzik aletlerinin modern dönemdeki kullanımlarının ve müzik dünyasındaki yerlerinin ve önemlerinin araştırılması meselesidir. Bu çalışmanın amacı, Azerbaycan halk müzik aletlerinin kökenini ve oluşumunu aydınlatarak bu aletlere özgü özellikleri belirlemektir. Çalışmanın temel problemi şu şekilde belirlenmiştir: Azerbaycan halk müzik aletlerinin kökenini, oluşumunu, tarihini, etimolojisini, timbre özelliklerini ve diğer karakteristik özelliklerini belirlemek; ulusal halk müzik aletlerinin yapılarını, formlarını ve restorasyonunu aydınlatmak; halk müzik aletlerinin profesyonel müziğe dahil edilmesini ve kullanılmasını araştırmak; araştırmaya dahil edilen nefesli aletlerin ulusal müziğimizin gelişimindeki rolünü ve önemini vurgulamak. Araştırma sırasında bu alanda yapılmış araştırmalara, kitaplara ve ders materyallerine atıfta bulunulmuş, aletlerin fotoğrafları makaleye eklenerek yapıları ve formları gösterilmiştir. Araştırma, müzik aletlerinin oluşumu ve mevcut şekillerini alana kadar uzun bir süreci kapsadığını ortaya koymaktadır. Birçok halk müzik aletinin restorasyon ve geliştirme sürecinde ilk formları değişse de, bazı aletler sürekli yenilenen sosyal-toplumsal ve estetik taleplere cevap veremediğinden zamanla kullanımdan çıkmış ve yenileriyle değiştirilmiştir. Devamlı gelişen performans sanatı ifade araçlarının yenilenmiş şekilde şekillenmesi gerekliliğini yaratmaktadır. Öyle ki, halk müzik aletleri ilk morfolojilerinden uzaklaşarak daha yeni bir şekilde sunulmaktadır. Ancak bunu da vurgulamak gerekir ki, müzik aletlerinin çeşitliliği ve teknik seviyesinin herhangi bir çerçevede belirlenmesi mümkün değildir. Gelecekte araştırmacılar diğer müzik aletlerinin de morfoloji ve ergolojisini öğrenerek aletlerin form ve yapılarını, orkestradaki rollerini, öğretimdeki önemlerini belirleyebilirler.