Birleşik Kanun: Türk ve Batı organolojisi perspektifinden yeni bir çalgı modeli

Öz

Bu çalışma, Türk müzik kültüründe ve organoloji bilimi çerçevesinde geliştirilen Birleşik Kanun adı verilen yeni çalgı modelini üzerinedir. İki kanunun bir gövde üzerinde bütünleştirilmesiyle tasarlanan bu enstrüman, geleneksel kanunun icra imkânlarını aşarak farklı teknik olanaklar sunmaktadır. Bu makalede söz Birleşik Kanun’nin ortaya çıkış gerekçeleri, patent süreci ve akademik araştırmalara dayanan bulgular ayrıntılı biçimde incelenmiştir. Birleşik Kanun’nin temel özelliği, iki elin çalım sorumluluğunu tek elin üstlenmesi ve aynı anda farklı oktavlarda mandal değiştirmeyi mümkün kılmasıdır. Bu sayede polifonik icra kolaylaşmakta ve gitar ile piyano repertuvarı da dâhil olmak üzere farklı müzik disiplinlerinden eserlerin icrası da mümkün hale gelmektedir. Türk organolojisi açısından ise Birleşik Kanun’nin isimlendirilmesi, Yaylı Tanbur ve Cümbüş gibi çalgılarda görülen geleneksel adlandırma pratikleriyle örtüşmektedir. Batı organolojisi açısından ise Curt Sachs ve Erich von Hornbostel’in sınıflandırma sisteminde yer alan “combined/unified” çalgı yaklaşımıyla uyumluluk göstermektedir. Bu yönüyle Birleşik Kanun hem yerel hem de evrensel bağlamda terminolojik doğruluk taşımaktadır. Birleşik Kanun yalnızca teknik bir yenilik değil, aynı zamanda organoloji literatürüne kazandırılmış özgün bir modeldir. Bu makale hem Türk müzik kültürüne hem de uluslararası organoloji bilimine katkı sağlayacak nitelikte yeni bir açılım ortaya koymaktadır.